Το ακάρεο της τραχείας (Acarapis woodi) είναι ένα μικροσκοπικό, εσωτερικό ακάρεο του αναπνευστικού συστήματος της μέλισσας, ικανό να μολύνει βασίλισσες, κηφήνες και εργάτριες.
H Τραχειακή Ακαρίαση μολύνει και αναπαράγεται μέσα στην τραχεία (αναπνευστικοί σωλήνες) της μέλισσας και θρέφεται με αιμόλεμφο (αίμα). Η μόλυνση επηρεάζει την αναπνευστική ικανότητα της μέλισσας, ανοίγει την αναπνευστική επιφάνεια σε παθογόνα και μειώνει τη χωρητικότητα του αέρα στους μύες των φτερών.
Αυτό καταλήγει σε αποδυναμωμένες και άρρωστες μέλισσες που δεν δουλεύουν τόσο σκληρά και έχουν σημαντικά μειωμένη διάρκεια ζωής. Όταν η μόλυνση από το ακάρεο της τραχείας συνδυαστεί με άλλα στρες (π.χ ασθένεια, έλλειψη γύρης ή νέκταρ) μπορεί να οδηγήσει στον αφανισμό της αποικίας. Όταν μια αποικία μελισσών μολυνθεί από το Ακάρεο της τραχείας, παραμένει μολυσμένη, με πιο σημαντικές επιπτώσεις το χειμώνα και νωρίς την άνοιξη, συμβάλλοντας, στις σοβαρές περιπτώσεις, σε μεγάλες απώλειες στην αποικία.
Ολόκληρος ο βιολογικός κύκλος του ακάρεου ολοκληρώνεται μέσα στην τραχεία της μέλισσας (αναπνευστικοί σωλήνες), εκτός από μικρές μεταναστευτικές περιόδους.
Μέσα σε 24 ώρες απ’ όταν οι εργάτριες αναδυθούν από τα κελιά τους, τα θηλυκά ακάρεα μεταναστεύουν ανάμεσα στις ενήλικες μέλισσες, μέσα στην τραχεία τους και παραμένουν εκεί για όλη τη διάρκεια ζωής τους ή μέχρι να πεθάνει η μέλισσα ξενιστής.
Τα ακάρεα εισβολείς έλκονται από το ρεύμα αέρα που εξέρχεται από τον πρώτο θωρακικό πνεύμονα. Όταν μπει στη μέλισσα ξενιστή, κάθε θηλυκό ακάρεο γεννάει 5-7 αυγά σε μια περίοδο 3 με 4 ημερών και συνεχίζει να γεννάει σε όλη του τη ζωή.
Τα αυγά εκκολάπτονται μέσα σε 3-4 ημέρες και αναπτύσσονται από ένα προνυμφιακό στάδιο, έπειτα ένα νυμφικό στάδιο πριν να φτάσουν τελικά στην ενήλικη μορφή τους. Το αρσενικό χρειάζεται 11 με 12 μέρες για να αναπτυχθεί πλήρως, ενώ το θηλυκό χρειάζεται 14 με 15 μέρες.
Το ζευγάρωμα γίνεται μέσα στους αναπνευστικούς σωλήνες. Το θηλυκό μπορεί να γεννά σχεδόν ένα αυγό την ημέρα, καθένα από τα οποία είναι το ένα τρίτο του βάρους του ίδιου του θηλυκού. Υπάρχουν περίπου 2 με 4 φορές περισσότερα θηλυκά από αρσενικά και είναι πιθανό να προκύψουν 21 απόγονοι από κάθε θηλυκό.
Όταν ζευγαρώσουν, το θηλυκά ακάρεα αφήνουν την τραχεία και μετακινούνται στην εξωτερική επιφάνεια της μέλισσας για να εγκατασταθούν σε νέα μέλισσα και να ξεκινήσει πάλι ο κύκλος αναπαραγωγής. Μόνο τα θηλυκά ακάρεα διασκορπίζονται από τον ξενιστή για να προσκολληθούν σε άλλες μέλισσες, με 85% περίπου των μεταφορών του ακάρεου να γίνονται το βράδυ.
Τα θηλυκά έλκονται συνήθως από ενήλικες μέλισσες νότερες των 3 ημερών, με την προσβολή αυτή των νεότερων μελισσών, να παρέχει στο ακάρεο περισσότερο χρόνο να ολοκληρώσει το βιολογικό του κύκλο προτού πεθάνει η μέλισσα ξενιστής.
Οι υψηλές θερμοκρασίες καταλήγουν σε μεγάλο αριθμό ακάρεων που μεταφέρονται ανάμεσα στις μέλισσες. Τα ακάρεα δεν μπορούν να επιβιώσουν περισσότερο από πέντε ώρες σ’ αυτή τη διαδικασία μεταφοράς έξω από μια ενήλικη μέλισσα.
Οι αποικίες των μελισσών είναι πιο ευάλωτες στο Ακάρεο της τραχείας σε πιο ψυχρά κλίματα και κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου,του χειμώνα και στις αρχές της άνοιξης. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας της τάσης που έχουν οι αποικίες των μελισσών να συγκροτούνται μαζί σε ψυχρά κλίματα, επιτρέποντας την εύκολη μεταφορά του Ακάρεου της τραχείας ανάμεσα στον ενήλικο πληθυσμό των μελισσών.
Υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις στην ευαλωτότητα στην προσβολή ανάμεσα στις μέλισσες, με την ευαλωτότητα αυτή να μειώνεται ραγδαία από την πρώτη μέρα ζωής της μέλισσας. Οι μέλισσες που είναι περισσότερο από 9 ημερών, σπάνια προσβάλλονται. Οι βασίλισσες επίσης παρουσιάζουν ραγδαία μείωση στην ευαισθησία προσβολής, καθώς μεγαλώνουν.
Τα Ακάρεα της τραχείας είναι μικροσκοπικά σε μέγεθος και γι αυτό αόρατα στο γυμνό μάτι. Δεν υπάρχουν εμφανή διαγνωστικά συμπτώματα προσβολής, κάνοντάς το δύσκολο να ανιχνευθούν. Τα ακάρεα της τραχείας περνούν τη ζωή τους μέσα στις ενήλικες μέλισσες, εκτός από τα ώριμα θηλυκά, που έχουν μια κινητή φάση και αφήνουν τον ξενιστή για να προσκολληθούν σε νεότερες μέλισσες μέσω της επαφής μέλισσας με μέλισσα.
Παρόλο που βρίσκονται κατά κύριο λόγο στην τραχεία των μελισσών, κάποιες φορές βρίσκονται στο κεφάλι, τους θωρακικούς και τους κοιλιακούς αναπνευστικούς σάκους.
Παρά την έλλειψη διαγνωστικών ενδείξεων, οι σοβαρές προσβολές από το Ακάρεο της τραχείας, μπορούν να προκαλέσουν γενικά συμπτώματα στην αποικία, όπως ένα μεγάλο αριθμό μελισσών που σέρνονται στην είσοδο της κυψέλης και είναι ανίκανες να πετάξουν, μέλισσες που εμφανίζονται αποπροσανατολισμένες, μέλισσες που σχηματίζουν περίεργες γωνίες με τα φτερά τους (φτερό Κ), μεγάλους αριθμούς μελισσών που μένουν στην κυψέλη αντί να αναζητούν τροφή και σε ακραίες καταστάσεις, ο πληθυσμός της κυψέλης μειώνεται δραματικά.
Παρόλα αυτά, οι ανωμαλίες αυτές δεν είναι πάντα εμφανείς και μπορεί να σχετίζονται ή και όχι με μια μόλυνση. Η μόνη ακριβής διαγνωστική μέθοδος εντοπισμού της προσβολής από το Ακάρεο της τραχείας, είναι η εργαστηριακή ανατομία και ο μικροσκοπικός έλεγχος της τραχείας της μέλισσας. Οι αποικίες των μελισσών είναι πιο ευάλωτες στη μόλυνση από το Ακάρεο της τραχείας σε ψυχρότερα κλίματα και κατά τη διάρκεια του φθινόπωρου και του χειμώνα.
Μεγάλες αποκλίσεις στη ευαισθησία της μόλυνσης υπάρχει ανάμεσα στις μέλισσες, με την ευαισθησία αυτή να μειώνεται ραγδαία από την πρώτη μέρα ζωής της μέλισσας. Οι μέλισσες που έχουν ηλικία μεγαλύτερη των 9 ημερών, μολύνονται σπάνια. Οι βασίλισσες παρουσιάζουν ραγδαία μείωση της ευαισθησίας στη μόλυνση, καθώς μεγαλώνουν.
Οι φυσιολογικές θωρακικές τραχείες είναι καθαρές, άχρωμες ή απαλού πορτοκαλί χρώματος. Αντίθετα, οι προσβεβλημένες τραχείες εμφανίζουν ανομοιόμορφο αποχρωματισμό και επιδεινώνονται σταδιακά ως αποτέλεσμα των ακάρεων που θρέφονται. Οι τραχείες των σοβαρά μολυσμένων μελισσών εμφανίζονται σκουρότερες με καφέ κηλίδες, καφέ ουλώδης ιστός, βλάβες που μοιάζουν με κρούστα, ή μπορεί να είναι μαύρες.
Πολυάριθμα ακάρεα σε διάφοα στάδια ανάπτυξης και απορρίματα μέσα στην τραχεία, θεωρείται ότι μειώνουν τη ροή του αέρα. Για να διευκρινιστεί 1-2% της αναλογίας της μόλυνσης μέσα στην αποικία, προτείνεται η διεξαγωγή διάγνωσης της τραχείας σε τουλάχιστον 50 εργάτριες που έχουν συλλεχθεί γύρω από τους γόνους, καθώς οι νοσοκόμες είναι συνήθως οι νεότερες μέλισσες.
Τα ακάρεα της τραχείας ανατρέφονται και περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους μέσα στην τραχεία όλων των τάξεων των ενήλικων μελισσών. Παρόλα αυτά, το ζευγαρωμένο θηλυκό Ακάρεο τραχείας περνά χρόνο έξω από την τραχεία της μέλισσας, αν και αυτό συμβαίνει συνήθως μόνο για λίγες ώρες. Η εξάπλωση γίνεται γρήγορα μέσα στην κυψέλη μέσω της επαφής των μελισσών, όπως η τροφάλλαξη. Καθώς αφήνουν τους αναπνευστικούς σωλήνες, τα θηλυκά ακάρεα σκαρφαλώνουν στην κορυφή μιας τρίχας του σώματος και προσκολλώνται πάνω στις τρίχες μιας περαστικής νέας μέλισσας, μπαίνοντας στην τραχεία μέσω των θωρακικών αναπνευστικών οδών. Το ακάρεο χρειάζεται να εγκατασταθεί σε ένα νέο ξενιστή μέσα σε 24 ώρες, αλλιώς πεθαίνει.
Όταν μια προσβολή εδραιωθεί, τα Ακάρεα τραχείας εξαπλώνονται γρήγορα από αποικία σε αποικία μέσα σε ένα μελίσσι, μέσω της περιπλάνησης ανάμεσα στις κυψέλες των κηφήνων και των εργατριών, ή μέσω της κλοπής από τις κυψέλες. Τα Ακάρεα τραχείας μπορούν επίσης να εξαπλωθούν σε νέες περιοχές με το πέταγμα σε σμήνη και την διαφυγή από αποικίες μελισσών. Οι μελισσοκόμοι μπορούν επίσης να εξαπλώσουν τα Ακάρεα τραχείας κατά λάθος στο μελίσσι τους, μέσω των φυσιολογικών πρακτικών διαχείρισης, συμπεριλαμβανομένης και της μετακίνησης των προσβεβλημένων αποικιών και μελισσών ανάμεσα στις κυψέλες και τα μελίσσια. Μπορούν επίσης να διασκορπιστούν σε μεγάλες αποστάσεις μέσω του ¨ωτοστόπ¨ μολυσμένων μελισσών σε ρούχα, εξοπλισμό και οχήματα. Τα Ακάρεα τραχείας μπορούν να εξαπλωθούν εύκολα όταν μια αποικία βρίσκεται κοντά σε μία άλλη, όπως μια χειμερινή ομάδα και αυτό μπορεί να συμβάλλει σε σοβαρές χειμερινές απώλειες. Προσέχετε πάντα για μεγάλες χειμερινές απώλειες.
Χώρες με Ακάρεο τραχείας
Σε χώρες όπου υπάρχει το Ακάρεο της τραχείας, η ολοκληρωμένη διαχείριση εντόμων μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο των προσβολών από Ακάρεο της τραχείας. Αυτό περιλαμβάνει τις αποικίες που έγινε αλλαγή της βασίλισσας, οι οποίες είναι ευάλωτες στην ασθένεια, καθώς οι αποικίες με νέες, ενεργές βασίλισσες φαίνονται να ανταπεξέρχονται πολύ καλύτερα στις προσβολές από ακάρεα απ’ ότι οι αποικίες με μεγαλύτερες βασίλισσες. Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν είδη μελισσών που είναι ανθεκτικά στο Ακάρεο τραχείας (μέλισσες π.χ. Buckfast ή Primorsky). Τα ακάρεα τραχείας θεωρείται ότι σχετίζονται με τις μέλισσες (Apis mellifera) και εξαιτίας αυτού, κάποια στελέχη μελισσών φαίνονται να είναι ιδιαιτέρως ανθεκτικά στο ακάρεο. Η κληρονομικότητα αυτού του χαρακτηριστικού ανθεκτικότητας θεωρείται υψηλή και θεωρείται ότι είναι πρωταρχικά εκδηλωμένη συμπεριφορά αυτό-περιποίησης (που ονομάζεται αυτοπεριποίηση) όπως η αφαίρεση των μεταναστευτικών ακάρεων.
Άλλη μια επιλογή θεραπείας που προτιμάται σε αρκετά μέρη των Η.Π.Α. είναι η χρήση δισκίων απλώματος λαδιού. Αυτά φτιάχνονται με ένα μέρος υγρό φυτικό λάδι με τρία μέρη κρυσταλλικής ή άχνης ζάχαρης. Οι μέλισσες πλησιάζουν για να φάνε τη ζάχαρη και καλύπτονται με λάδι, το οποίο τις προστατεύει από τις προσβολές από ακάρεα, καθώς τα ζευγαρωμένα θηλυκά Ακάρεα τραχείας είναι ανίκανα να μεταφερθούν ανάμεσα στις ενήλικες μέλισσες. Στις Η.Π.Α., τα δισκία απλώματος λαδιού χρησιμοποιούνται με καλά αποτελέσματα νωρίς την άνοιξη και ξανά το φθινόπωρο. Οργανικές χημικές θεραπείες, που περιέχουν γέλη θυμόλης ή μυρμηκικό οξύ, επίσης χρησιμοποιούνται ευρέως για να ελέγξουν το Ακάρεο της τραχείας και έχει φανεί ότι είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στις υπερπόντιες χώρες.